Sympozjum szkoleniowe Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem

2011-08-24

W dniu 18 listopada 2011 r. w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie odbędzie się Sympozjum szkoleniowe Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem.

Wykłady wygłoszą uznani specjaliści zajmujący się leczeniem zaburzeń snu.

Zaplanowane są trzy sesje tematyczne:

-diagnozowanie i leczenie bezsenności

-padaczka i stany napadowe związane ze snem, narkolepsja i hipersomnie pochodzenia ośrodkowego

-diagnozowanie i leczenie zaburzeń oddychania związanych ze snem

Ocena jakości snu przy pomocy aparatów Watch-PAT

2011-06-17

Jedną z największych wad przenośnych aparatów stosowanych w badaniach przesiewowych bezdechu sennego jest brak możliwości oceny jakości snu.

W badaniu opublikowanym w czerwcowym numerze czasopisma Journal of Clinical Sleep Medicine Hedner i wsp. zbadali dokładność oceny jakości snu (z podziałem na czuwanie, płytki sen, głęboki sen i sen REM) przy pomocy aparatu Watch-PAT w porównaniu z pełnym badaniem snu (badaniem polisomnograficznym w grupie 189 pacjentów z bezdechem sennym i 38 osób zdrowych.

Całkowity wskaźnik zgodności pomiędzy oceną snu przy pomocy aparatu Watch-PAT, a polisomnografią wynosił dla snu NREM 88.6% ± 5.9%, dla snu REM 88.7% ± 5.5%.

Wyniki te wskazują, że aparat Watch-PAT, w odróżnieniu od innych przenośnych aparatów do badań przesiewowych bezdechu sennego, umożliwia rzetelną ocenę nie tylko parametrów oddechowych, ale również jakości snu. Badanie aparatem Watch-PAT wskazane jest szczególnie u chrapiących osób, które skarżą się na nadmierną senność w ciągu dnia.

Badania aparatem Watch-PAT wykonywane są w naszym ośrodku przed Dr Adama Wichniaka tel. 600107410 (wichniak@ipin.edu.pl).

Porównanie zgodności oceny zdarzeń oddechowych w czasie snu pomiędzy apartem Watch-PAT i pełnym badaniem snu (badaniem polisomnograficznym)

2011-05-17

W lipcowym numerze czasopisma Acta Otolaryngologia z 2010 r. ukazał się artykuł Dr Choi i wsp. (Acta Otolaryngol. 2010;130(7):838-43) oceniający dokładność pomiaru zdarzeń oddechowych przy pomocy aparatu Watch-PAT z pełnym badaniem snu (badaniem polisomnograficznym).

Ocenę wykonano u 25 pacjentów kierowanych na badanie z powodu podejrzenia bezdechu sennego.

Porównanie obu badań wykazało bardzo dobrą zgodność wyników aparatu Watch-PAT z polisomnografią. Dla wskaźnika bezdechów i spłyconych oddechów (AHI) współczynnik korelacji wynosił r=0.94, współczynnik zgodności Kendall tau-b = 0.897.

Jest to kolejne badanie potwierdzające przydatność aparatu Watch-PAT w badaniach przesiewowych zaburzeń oddychania w czasie snu.

Badania aparatem Watch-PAT wykonywane są w naszym ośrodku przed Dr Adama Wichniaka tel. 600107410 (wichniak@ipin.edu.pl).

Lista poprzednio opublikowanych badań dotyczących aparatu Watch-PAT z recenzowanych naukowych czasopism medycznych.

1. Autonomic Arousal Index (AAI): An Automated Detection based on Peripheral Arterial Tonometry. Pillar G, Bar A, Shlitner A, Schnall RP, Sheffy J, Lavie P. SLEEP 2002; 25(5):543-549.

2. Pillar G, Bar A, Bettito M, Schnall R, Dvir I, Sheffy J, Lavie P. An automatic ambulatory device for detection of AASM defined arousals from sleep: the WP100. Sleep Medicine 2003; 4(3):207-212.

3. Evaluation of a Portable Device Based on Peripheral Arterial Tone for Unattended Home Sleep Studies. Bar A, Pillar G, Dvir I, Sheffy J, Schnall RP, Lavie P. Chest2003; 123(3): 695-703.

4. Validation a Portable Monitoring Device for Sleep Apnea Diagnosis in a Population Based Cohort Using Synchronized Home Polysomnography. Zou D, Grote L, Peker Y, Lindblad U, Hedenr J. SLEEP 2006; 29(3):367-374.

5. Assessment of a Wrist-worn Device in the Detection of Obstructive Sleep Apnea. Ayas N. TA, Pittman S, MacDonald M, White D.Sleep Medicine 2003; 4(5):435-442.

6. Using a Wrist-Worn Device Based on Peripheral Arterial Tonometry to Diagnose Obstructive Sleep Apnea: In-Laboratory and Ambulatory Validation. Pittman SD, Ayas NT, MacDonald MM, Malhotra A, Fogel RB, White D. SLEEP 2004; 27(5):923-933.

7. A comparison of polysomnography and the WatchPAT in the diagnosis of obstructive sleep apnea. Kenny P. Pang, Christine G. Gourin and David J. Terris. Otolaryngology–Head and Neck Surgery (2007) 137, 665-668.

8. A Novel adaptive wrist actigraphy algorithm for Sleep-Wake assessment in sleep apnea patients. Hedner J, Pillar G, Pittman DS, Zou D, Grote L, White D. SLEEP 2004; 27(8):1560-1566.

9. Detecting REM sleep from the finger: automatic REM sleep algorithm based on Peripheral Arterial Tone (PAT) and actigraphy. Herscovici S, Peer A, Papyan S, Lavie p. Physiological Measurement 2007; 28(2): 129-140.

10. Bresler M, Sheffy K, Pillar G, Preiszler M, Herscovici S, Differentiating between light and deep sleep stages using an Ambulatory Device Based on Peripheral Arterial Tonometry. Physiol Meas. 2008; 29(5): 571-584.

11. Pittman SD et al., Follow-up assessment of CPAP efficacy in patients with obstructive sleep apnea using an ambulatory device based on peripheral arterial tonometry. Sleep Breath (2006) 10: 123–131.

12. Townsend D, Sharma A, Brauer E, Scattarelli D, et al. Assessing Efficacy, Outcomes, and Cost Savings for Patients with Obstructive Sleep Apnea Using Two Diagnostic and Treatment Strategies. Sleep Diagnosis and Therapy 2007; 1(7): 1-8.

13. Berry RB, Hill G, Thompson L, McLaurin V, Randall M. Portable Monitoring and Auto-Titration versus Polysomnography for the Diagnosis and Treatment of Sleep Apnea. Sleep 2008; 31:1423-1431.

Niedobór snu zmniejsza zdolność do krytycznej oceny sytuacji i prowadzi do zachowań ryzykownych.

2011-03-15

W badaniu opublikowanym 8 marca 2011 r. w Journal of Neuroscience zbadano wpływ niedoboru snu na podejmowanie decyzji ekonomicznych i skłonność do zachowań ryzykownych.

Niedobór snu powodował, że osoby badane częściej podejmowały decyzje dające szanse wygranej, ale obarczone za to znacznym ryzykiem utraty zgromadzonych pieniędzy.

Po nocy z normalną długością snu nie obserwowano takich zachowań. Osoby badane równie często podejmowały decyzje ryzykowne, nastawione na wygraną, jak i te, które miały chronić przed utratą pieniędzy.

Jeden z autorów badania Dr Michael Chee podsumowując te wyniki stwierdził, że nawet jeśli ktoś podejmuje rozważne decyzje ekonomiczne, gdy jest wyspany, nie ma gwarancji, że w sytuacji niedoboru snu nie narazi nas na nadmierne ryzyko.

Źródło: Vinod Venkatraman, Scott A. Huettel, Lisa Y. M. Chuah, John W. Payne, and Michael W. L. Chee. Sleep Deprivation Biases the Neural Mechanisms Underlying Economic Preferences. The Journal of Neuroscience, 2011, 31(10):3712-3718.

Ekspozycja na światło elektryczne przed położeniem się do łóżka hamuje wydzielanie melatoniny i negatywnie wpływa na sen, termoregulację, ciśnienie tętnicze krwi i regulację stężenia glukozy we krwi.

2011-02-28

W badaniu „Exposure to Room Light before Bedtime Suppresses Melatonin Onset and Shortens Melatonin Duration in Humans” oczekującym na publikację w Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism Joshua Gooley wraz z współpracownikami zbadał wpływ światła elektrycznego na stężenie melatoniny, naturalnego hormonu, który jest wydzielany przez szyszynkę po zapadnięciu zmierzchu.

Zbadano 116 zdrowych ochotników w wieku od 18 do 30 lat, którzy w ciągu pięciu kolejnych dni przez 8 godzin przed snem przebywali w pomieszczeniu oświetlonym zwykłym światłem elektrycznym (<200 luxów) lub w pomieszczeniu z przyciemnionym światłem (<3 luxów).

Ekspozycja na światło elektryczne przed snem hamowała wydzielanie melatoniny i skutkowała opóźnieniem wydzielania melatoniny u 99% zbadanych osób.

Wyniki te wskazują, że ekspozycja na światło elektryczne przez snem negatywnie wpływa na profil wydzielanie melatoniny. Opóźnia to początek snu oraz może zaburzać termoregulację, oraz regulację ciśnienia tętniczego krwi i stężenie glukozy we krwi.

Badania przesiewowe w kierunku bezdechu sennego w warunkach domowych.

2011-02-26

Aparat Watch-PAT200 służy do badań przesiewowych zaburzeń oddychania w czasie snu. Aparat jest przeznaczony do przeprowadzania badań w warunkach domowych, po wcześniejszym przeszkoleniu pacjenta przez lekarza. Prosta budowa i funkcjonalność urządzenia sprawiają, że pacjent nie jest narażony na stres związany z badaniem w warunkach szpitalnych i montowaniem na ciele dużego zestawu czujników.

Watch-PAT 200 stanowi kompletne urządzenie diagnostyczne noszone na nadgarstku ręki. Do rejestracji sygnałów biologicznych wykorzystywane są czujniki montowane na palcach ręki. Badanie umożliwia ocenę zaburzeń oddychania w czasie snu i orientacyjną ocenę stadiów snu. Więcej szczegółów na stronie dystrybutora: www.watchpat.pl

Osoby zainteresowane badaniem powinny kontaktować się z Dr Adamem Wichniakiem tel. 600107410 (wichniak@ipin.edu.pl). Koszt badania wynosi 300 zł.

W czasopiśmie Neurologia Praktyczna Numer 6 z 2010 r. ukazał się artykuł Dr Adama Wichniaka i Dr Aleksandry Wierzbickiej „Terapia poznawczo-behawioralna i leki promujące sen w leczeniu bezsenności”.

2011-01-18

Bezsenność jest schorzeniem przewlekłym, które u większości pacjentów utrzymuje się miesiącami i latami. Znaczny negatywny wpływ bezsenności na funkcjonowanie w ciągu dnia i jakość życia sprawiają, że pacjenci z bezsennością często korzystają z porad lekarskich i wielokrotnie powracają do lekarza zgłaszając problemy ze snem.

Główną interwencją wykonywaną przez lekarzy w przypadku skarg na bezsenność jest jednak nadal tylko i wyłącznie przepisanie leków nasennych. Leki te niewątpliwie skutecznie znoszą lub znacznie łagodzą objawy choroby. Nie wykazano jednak, aby wpływały one na długotrwały przebieg choroby. Ich odstawienie związane jest najczęściej z nawrotem objawów.

Celem artykułu jest przedstawienie jak w warunkach praktyki lekarskiej można planować i wykonywać interwencje behawioralne zgodnie z ostatnio opublikowanymi zasadami stopniowanego stosowania terapii poznawczo-behawioralnej jako podstawowej formy leczenia bezsenności pierwotnej. Opisujemy również aktualne wytyczne odnośnie leczenia farmakologicznego bezsenności w oparciu o ostatnio opublikowane zalecenia amerykańskich i europejskich towarzystw naukowych.

W wrześniowym numerze Przeglądu Lekarskiego ukazał się artykuł Dr Aleksandry Wierzbickiej poświęcony narkolepsji „Badania neurofizjologiczne w narkolepsji”, Przegląd lekarski 2010:67:726-728.

2011-01-16

Narkolepsja jest przewlekłą hipersomnią pochodzenia ośrodkowego, związaną z uszkodzeniem neuronów zlokalizowanych w bocznych częściach podwzgórza, zawierających hipokretynę. Objawy narkolepsji obejmują nadmierną senność w ciągu dnia z napadowym zasypianiem, której zazwyczaj towarzyszą katapleksja, polegająca na nagłym obniżeniu napięcia mięśniowego pod wpływem silnych emocji i/lub nieprawidłowe zjawiska związane ze snem REM, czyli halucynacje hipnagogiczne i paraliż przysenny.

Według obecnie obowiązującej Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (International Classification of Sleep Disorders, 2 edition; ICSD-2) narkolepsja nie jest zaburzeniem jednorodnym; klasyfikacja wyodrębnia narkolepsję z katapleksją oraz narkolepsję bez katapleksji.

Innymi istotnymi zaburzeniami towarzyszącymi często narkolepsji są: znacznie zakłócony, przerywany sen nocny, okresowe ruchy kończyn w czasie snu, zaburzenia zachowania w czasie snu REM, inne parasomnie i zaburzenia oddychania w czasie snu. Ponadto pacjentów z narkolepsją często dotyczą zaburzenia metaboliczne, przejawiające się otyłością, cukrzycą, niższym ciśnieniem tętniczym i temperaturą ciała. Dane epidemiologiczne szacują, że narkolepsja występuje u 0,03-0,16% populacji ogólnej, przy czym większość przypadków występuje sporadycznie. Predyspozycja genetyczna i czynniki środowiskowe mają jednakże duże znaczenie w powstawaniu schorzenia, znane są również przypadki występujące rodzinnie. W licznych publikacjach podkreśla się negatywny wpływ narkolepsji oraz innych rodzajów hipersomnii na funkcjonowanie społeczne, zarówno na polu zawodowym jak w życiu prywatnym. Na uwagę zasługuje również problem zwiększonego ryzyka powodowania przez osoby z hipersomnią wypadków komunikacyjnych lub wypadków w czasie pracy z urządzeniami mechanicznymi. Mimo to, narkolepsja jest nadal zbyt rzadko rozpoznawaną chorobą. Również w Polsce rozpoznawanie i leczenie narkolepsji jest mało docenianym zagadnieniem, wynikającym przede wszystkim ze stosunkowo ograniczonej dostępności do badań polisomnograficznych w naszym kraju. Jedynie kilka ośrodków w Polsce dysponuje odpowiednią aparaturą oraz kadrą doświadczoną w przeprowadzaniu takich badań, ich interpretowaniu i leczeniu narkolepsji oraz innych zaburzeń przebiegających z nadmierną sennością.

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi ICSD-2 rozpoznawanie narkolepsji opiera się na obrazie klinicznym oraz badaniach dodatkowych, spośród których czołowe miejsce zajmują badania neurofizjologiczne, takie jak badanie polisomnograficzne i test wielokrotnej latencji snu (Multiple Sleep Latency Test, MSLT). Przydatne w diagnostyce narkolepsji są również nowe metody biochemiczne i genetyczne, do których należy oznaczenie poziomu hipokretyny-1w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz typowanie antygenów układu zgodności tkankowej HLA.

W trzecim numerze czasopisma Medycyna Praktyczna Psychiatria ukazał się komentarz Dr Adama Wichniaka do artykułu Suresh Kotagal „Parasomnie u dzieci”.

2010-08-29

W piątym rozdziale drugiej edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu szczegółowo opisano kryteria rozpoznawania 11 parasomnii. Kolejnych sześć zaburzeń snu o obrazie zbliżonym do parasomnii opisano w innych rozdziałach tej klasyfikacji. Wszystkie te zaburzenia występują z częstością od 0,5 do kilku procent. Statystycznie biorąc, co najmniej połowa ludzi ma zatem przynajmniej jedną parasomnię. Częstość występowania parasomnii jest dodatkowo zwiększona przez trzy ważne czynniki wynikające z trybu życia społeczeństw krajów rozwiniętych. Są nimi: niedobór snu, stres wywoływany nadmiernym tempem życia, stałym pośpiechem, „pogonią za czasem” oraz zaburzenia rytmu okołodobowego powodowane odejściem od naturalnego trybu życia, co jest związane z niską ekspozycją na światło słoneczne w ciągu dnia, nadmierną ekspozycja na sztuczne oświetlenie wieczorem, zmiennymi porami posiłków, odpoczynku, pracy oraz niską aktywnością fizyczną. Czynniki te sprawiają, że procesy zasypiania i utrzymania snu są często zakłócone oraz zwiększona jest ilość wybudzeń ze snu, co istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia parasomnii.

W piątym numerze czasopisma Terapia ukazał się artykuł Dr Aleksandry Wierzbickiej i współpracowników poświęcony diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń snu.

2010-08-29

Sen jest aktywnym biologicznym procesem, w którym cyklicznie następują po sobie stadia snu. W regulacji snu najważniejszą rolę odgrywają dwa procesy. Proces homeostatyczny reguluje biologiczne zapotrzebowanie na sen, w dużej części jest ono zależne od ilości aktywności fizycznej w ciągu dnia. Rytm okołodobowy wskazuje, jaka pora na sen jest najwłaściwsza. Zbyt niska aktywność fizyczna w ciągu dnia oraz odejście od naturalnego trybu życia, korzystanie ze sztucznego oświetlenia wieczorem, powodują, że we współczesnym społeczeństwie oba te procesy nie funkcjonują właściwe. Zaburzenia snu, szczególnie bezsenność stały się w ciągu ostatnich 50 lat jedną z chorób cywilizacyjnych. W tym artykule omawiamy wybrane zaburzenia snu zgodnie z klasyfikacją zaburzeń snu Amerykańskiej Akademii Snu. Obok interwencji farmakologicznych wskazujemy interwencje behawioralne, które są stosowane w medycynie snu. Zaniedbywanie interwencji behawioralnych w leczeniu zaburzeń snu jest obok niewłaściwe postawionej diagnozy, głównym powodem braku skuteczności stosowanych metod leczenia zaburzeń snu.